Bu içerik, Klinik Psikolog Pelin Bingöl tarafından hazırlanmıştır.
0-1 YAŞ
• Erikson’a göre bebeklik döneminin en önemli görevi temel güven duygusunun gelişimidir.
• Bebek ilk bir yılda dünyanın tatmin edici ve yaşanabilir bir yer mi, yoksa mutsuzluk, kararsızlık ve düş kırıklıklarıyla çevrili bir yer mi olduğunu kavrar.
• Yetişkinlikte güven duymama ve kendini güvende hissetmemenin kökenleri, yaşamın bu evresinde çocuğun ihtiyaçlarının ihmal edilmesinden kaynaklanmaktadır.
• Anne ve baba bu evrede; çocuğu ihmal eder, reddeder ve dışlarsa; çocuk dünyayı korkutucu bir yer olarak kavrar ve güvensiz biri olur.
• Yine aynı şekilde bebeğine karşı çelişkili davranan, çocuğunun etkileşim girişimini reddeden ve değişken bir ilgi gösteren anne bebekte kaygı yaratır.
• Temel güven duygusunu kazanamayan çocuklar huzursuz, öfkeli ve mutsuz bir tablo çizmektedir.
• Bu çocuklar ilgi bekleyen, onaylanma gereksinimi duyan, anne ve babaya yapışık bireyler olabilir.
• Gereksinimleri zamanında karşılama, olumlu eylemlerini onaylama ve sevgi gösterme bebekte temel güven duygusunun gelişmesine destek olmaktadır.
• Temel güveni kazanmış çocuk; özgüvenli, bağımsız niteliklere sahip, rekabetçi, problem çözmede başarılı bir çocuk olur.
• Anneye bağlanmayı gerçekleştirmiş çocuk, temel güven duygusu olan çocuktur.
• Bebek ve anne bağlanması için annenin çocuğunu okşaması, öpmesi, sarılması, uzun süren bakışmalar yapması, sevgi dolu bir ses ile ona sıcak şeyler anlatması gerekir.
• Güven dolu bağlılığın ön şartı; ilgili, dikkatli ve duyarlı bir bakımdır.
• Bir yaş benmerkezci duygunun hükmettiği bir yaştır.
• Nesne alır ancak vermez, keşfeder, karşı gelir, anne ve babayı dener, sınırları zorlar, kötüyle iyi arasındaki farkı bilmez.
• Bu dönemde çocuk hem anne ve babadan uzaklaşmak istemez hemde bağımsız hareket etmek ister. Anne ve babanın peşinden koşmasını bekler.
• Anne ve baba sakin, yüreklendirici ve yönlendirici olmalıdır.
• Bu durum çocuğun yeterli olma, kendilik değerini kazanma sürecini pozitif yönde etkiler.
1 Yaş Çocuğu İçin Nasıl Bir Ortam Hazırlanmalıdır?
• Devamlı olarak hayır demek yerine güvenli ortam oluşturun.
• Girişimlerini destekleyin. Eleştirmeyin.
• Evi ve sınıfı çocuğa uygun hale getirin.
• Çocuk nesneler arasında bazı farklılıklar olduğunu bilmez. Telefonu düşürdüğünde kızan ama çatalı düşürdüğünde kızmayan anne ve babanın mantıksızlığını anlayamaz.
2 YAŞ
• Bebeklik döneminin son bulduğu yaştır.
• Bu evre, çocuğun kendi yeterliliklerini sergilemekte direttiği bir evredir. Her işi tek başına yapmak ister.
• Çocuklar bu evrede yetişkin bireyler tarafından onaylanmak isterler. Ama anne ve babasının istek ve ricalarına karşı gelir.
• Çocuklar bir seçenekte karar veremez ve diğerini isterler.
• Bu süreçte yaşıtlarıyla oyun oynayıp paylaşımda bulunamamasının nedeni bu yaşta çocuğunun empati duygusunun henüz gelişmemiş olmasıdır.
• İstediklerini ağlama ve vurma gibi uygun olmayan yöntemlerle elde etmeye çalışabilirler.
• Hayal gücü gelişir ve sorular sormalar başlar. Hayali arkadaşları oluşmaya başlar.
• Motor aktivitenin ön planda olduğu bir yaş olduğu için sürekli hareket eder ve girişimlerde bulunur.
• Girişimlerinde olumlu geri bildirim almayı ister. Eğer almaz ise sinirlenebilir.
• Anne ve babanın olumlu davranışları görmesi ve olumsuz davranışları eleştirmemesi gerekir.
• Devamlı olarak eleştiri alan çocuk zamanla girişimlerini kısıtlar ve eylemlerinden utanç duymaya başlar.
3 YAŞ
• 3 yaş çocuğu daha az bencil, annesine daha az bağımlıdır.
• Ev işlerine destek olmaya başlar.
• Bu yaşta çocuklar yavaş yavaş yaşıtlarıyla oynamaya başlar. Bunun için küçük kreş alıştırmaları bu evreye denk gelir. Diğer insanların hislerinin olduğunu fark etmeye başladığı
bir yaştır.
• Sorular yaş ilerledikçe zenginleşmektedir.
• Bu yaştaki temel çatışma utanç ve özerklik duygusudur.
• Çocuklar bu süreçte mesanelerini ve bağırsaklarını kontrol etmeyi öğrenirler. Bu durum kendilerini güçlü hissettirir ve bağımsız olma duygusunu güçlendirir. Eğer kontrolü
kazanmada başarılı olamaz ise çocuklar kendilerinden kuşku ve utanç duyarlar.
• 3.5 yaşında çocuk kendi kendine karar verme gücünü tekrar geliştirmeye başlar.
• Fakat büyüme ile beraber başka kişilerden bağımsızlaştığını gördükçe kendini güvensiz hisseder.
• Bu bir çelişkidir. Ve bu durum bazen çocukta öfkeye sebebiyet verir.
• Anne ve babanın bağımsızlık girişimlerini desteklemesi ayrıca kendini güvende hissedecek sıcaklığı vermesi bu dönemi başarılı bir şekilde atlatabilmesi adına önemlidir.
• Bu süreçte çocuk parmak emebilir ve kekeleyebilir.
• Onu daha evvel korkutmayan şeyler korkutmaya başlayabilir.
• Geçici olan bu durumların kalıcı hale gelmemesi adına anne ve babaların bu eylemlere dikkat etmeleri gerekmektedir.
Bir önceki yazımız olan Down Sendromu: Nedir, Belirtileri, Neden Olur? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
