İçindekiler
Bu içerik, Klinik Psikolog Esra Sarıçamlık tarafından hazırlanmıştır.
Kaygı ve korku, çoğunlukla karıştırılan iki kavramdır. Bu iki duygu birbirinden çok farklıdır. Ancak kişi yaşadığı durum karşısında duygusunu tanımlarken bunları birbiri yerine kullanabiliyor. Halbuki bir durum karşısında yaşadığımız duygunun adını doğru koyabilmek çok önemlidir.
Korku Nedir? Kaygı Nedir?
Korkunun anlamına bakıldığında kişinin o anki hayatında var olan dış tehlikeye karşı gösterilen, var olan tehlike ile orantılı ve başka kişilerce de olağan karşılanan tepkilerdir. Kaygı ise tehlike veya tehdit olarak algılanan durumlarda ortaya çıkar. Duygusal, davranışsal ve fiziksel değişiklikler ve tepkilerin yer aldığı, otomatik, doğal bir yanıt mekanizmasıdır. Aslında temel ayrım tehlikenin o an olup olması, somut bir tehlikeye karşı duyulan bir tepki olan korku, gelecekte olması muhtemel olan duruma karşı verilen tepki ise kaygıdır. Kaygıda gelecekte olması muhtemel ancak belki de olmayacak öznel bir durumla ilgili endişe ve tedirginlik duyma halidir.
Birey her iki duygu karşısında benzer tepkiler verebilir. Sempatik sinir sistemi devreye girer. Sempatik sinir sistemi bireyin tehlikeli durumlar karşısında hayatta kalmasını sağlayan, fizyolojik olarak bedeni alarm durumuna sokan sinir sistemidir. Kan basıncı artar, kalp atışı hızlanır, solunum hızı artar, tükürük salınımı azalır, adrenalin artar (Şahin, 2017). Bu tepkilerin her iki durumda da ortaya çıkıyor olması kavramların karışmasına sebep olmaktadır.
Kaygı ve Korku Arasındaki Farklar
Bu iki duygu durum arasındaki farklılıklara bakıldığında korkuda tehlike somuttur, kaygıda ise tehlike özneldir ve gizlidir. Korku dışardaki tehlike ile orantılıdır. Kaygıda ise dışardaki durum ile orantısız bir tehlike durumu vardır. Dışardaki tehlike durumu ortadan kalktığında korku duygusu kaybolur. Yani geçici bir duygudur. Kaygıda içsel tehlikeler ve bu tehlikelere bağlı olarak ortaya çıkan kaygı tepkisi de süreklidir. Korkunun nedeni o anki durumla ilgiliyken kaygının nedeni çoğunlukla geçmiş yaşantı veya gelecekle ilgilidir. Korku karşısında birey kendini savunmak için bilinçli olarak bazı önlemler alırken, kaygıda ise kişiliği korumak için bilinçdışı savunma mekanizmalarına ihtiyaç vardır. Ancak her iki duygu karşısında ortaya çıkan bedensel belirtiler aynıdır (Şahin, 1985).
Savaş Kaç Tepkileri
Kişinin tehlikeli durumlar karşısında korkması ve bedenin tepki geliştirmesi hayatta kalma prensibinin bir parçasıdır. Örneğin ormanda bir ayı gördüğünüzde vücudunuzda adrenalin yükselmesi, kaslarınız kasılması, her zamankinden daha hızlı koşabilmeniz bu sayededir. Bu tehdit ortadan kalktığında organizmanın salgıları ve fizyolojik verilen tepkiler normal düzeyine iner. Aşırı uyarılma ile bozulan homoestatik denge durumu tekrardan sağlanmış olur.
Ancak olağan akışın dışında gerçekleşme ihtimali düşük olan olaylar karşısında yaşanan endişenin sürekli oluyor olması kişiyi yoran ve zarar veren bir hal olmaya başlamaktadır. Gerçek bir tehdit olmadan gün boyu vücudunuzun kasıldığını, bir türlü rahatlayamadığınızı düşünün. Somut bir tehdidin olmaması kaygıya bağlı ortaya çıkan tepkileri daha az önemli yapmaz. Özellikle yaygın kaygı bozukluklarında kişi sürekli endişeli, huzursuz, tedirgin hisseder. Vücudun rahatlamasını sağlayan parasempatik sistem devreye giremediğinden uykularda düzensizlik olur. Üstelik uyku sırasında bile tedirginlik, kas ağrıları meydana gelebilir. Tüm bunlar kişinin kaygısını daha da fazla artırabilir. Bu durum kişinin hayatını etkilemeye başladığında kişi hayattan zevk alamamaya başlayabilir. Böyle bir durumda uzmanla görüşülmesi gerekmektedir.
Kaynak
Şahin, M. (2019). Korku, Kaygı ve Kaygı (Anksiyete) Bozuklukları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 6 (10), 117-135
Bir önceki yazımız olan Uyku Terörü Nedenleri Nelerdir? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
