Bu içerik, Klinik Psikolog Pelin Bingöl tarafından hazırlanmıştır.
Psikolojik test standart koşullarda gerçekleşen gözlem ya da görüşme anlamını taşımaktadır. Psikolojik test bireyin yetenekleri, zekâsı, kişilik özellikleri, becerileri, performansları, güdüleri, belleği, yaklaşımları, savunmaları vb. hakkında bilgi verecek soruların sorulmasına, materyallerin uygulanmasına ortam ve olanak sağlayan sistemli bir yaklaşımdır. Farklı bir deyişle psikolojik test, temel olarak bir davranış kalıbının nesnel ve standart şekilde ölçümüdür.
Psikolojik testler, objektif testler ve projektif testler olarak ikiye ayrılmaktadır.
OBJEKTİF TESTLER
Örn. Beck Depresyon Envanteri
Örn. Çocukluk Otizmi Değerlendirme Ölçeği: Klinik olarak gözlenen çocukta otizm olup olmadığı noktasında klinisyene yardımcı olan bir testtir. Bu test 15 maddeden oluşmaktadır. Her maddenin değerlendirdiği konuda çocuğun verdiği reaksiyonlara 1 ila 4 arasında puanlar verilmekte ve toplam puana bakılmaktadır. Otuz puan ve üstü otizm lehine bir bulgu olmaktadır. Bu testi Otizm konusunda deneyimli bir psikoloğun veya hekimin yapması gerekmektedir. Puanlaması ve yorumlanması standart koşullara dayandığı için bu testlerde çalışan uzmanlar etik olarak çok fazla mesele ile karşılaşmamaktadır.
PROJEKTİF TESTLER
Projektif testlerde uyarıcı olarak mürekkep lekelerinden, resimlerden, tamamlanmamış cümlelerden yararlanılmaktadır. Bu testler klinik bilgi ve beceri gerektirmektedir.
• Rorschach Mürekkep Lekesi Testi: Mürekkep lekelerinden oluşan 10 kart yoluyla uygulanır. Normal ve anormal eylemleri ayırt etmede kullanılan bir testtir. Özellikle şizofreni gibi ruhsal hastalıkların teşhisinde kullanılmaktadır.
• Children’s Apperception Test (C.A.T): Çocuklar için uygulanan sözel bir testtir. 3-10 yaş arasındaki çocuklara bireysel olarak uygulanır. Zaman sınırlaması bulunmamaktadır.
Projektif yaklaşımlı olan test, hayvanlarla ilgili düzenlenmiş 10 resimden oluşmaktadır. Çocuk her seferinde bu resimlerde ne gördüğünü bir hikaye ile anlatmaktadır. Bu hikayeler
çocuktaki ruhsal sıkıntılar hakkında uzmanlara bilgi vermektedir.
• Beier Çocuk ve Yetişkinler için Cümle Tamamlama Testi: Kişilerin ve grupların tutum ve hislerinin incelenmesinde yararlanıldığı gibi, klinik çalışmalarda da kullanılmaktadır. Testin
A ve B formu bulunmaktadır. A formu, 8 ile 16 yaşlar arasındaki çocuklara uygulanmaktadır.
B formu ise, daha yukarıdaki yaşlara yönelik bir testtir. Bu teste cümlenin yalnızca başı verilmekte ve bireyden bu kelimeyle bir cümle oluşturulması istenmektedir. Aslında oluşturulan bu cümle kişinin bilinçaltında yatan özeliklerini, yaklaşımlarını, eylemlerini ve duygularını yansıtmaktadır.
• Tematik Algı Testi (T.A.T): 30 tane resim kartından oluşmaktadır. Kişiden bu resimleri incelemesi ve bir hikaye anlatması istenilmektedir. Resimler somut ve ayrıntıyı gösterecek
şekilde değil, hayal gücünü harekete geçirebilecek şekilde kapalı, silik ve sembolik olarak hazırlanmıştır. Buradan çıkan hikayelerle ruhsal patolojiler, davranış bozuklukları,
kişilerarası özellikler, çatışmalar hakkında pek çok bilgiye ulaşılmaktadır. T.A.T çocuklar, gençler ve yetişkinlerin komplekslerini, heyecanlarını, duygularını ve önemli ihtiyaçlarını
açığa çıkarmak amacıyla uygulanmaktadır.
NÖROPSİKOLOJİK TESTLER
Nöropsikolojik değerlendirme, nörolojik ya da psikiyatrik tanı için yardım muayene yöntemi olarak bilinmektedir. Kısaca bu testler hem nörolojik hem psikiyatrik hastalıkları saptamamızda ve ayırt
etmemizde yardımcı olmaktadır.
• Demans: Başlamış mı? Başlamış ise hangi evrede? Seyir nasıl ilerliyor?
• Epilepsi: Bilişsel işlevlerde bozulma var mı?
• Hidrosefali (beyinde su toplaması): Kognitif açıdan şanttan fayda gördü mü? Cerrahi müdahalelerde başarı sağlanacak mı sağlanmayacak mı?
• Bozukluk saf psikiyatrik mi, demans var mı?: Bazı unutkanlıklar Alzheimer’ da ortaya çıkabildiği gibi depresyonda da ortaya çıkabilmektedir. Bu testler durumun ayrıştırılmasında
etkili olduğu için bu zamanlarda kullanılmaktadır.
• Beyin damar hastalıkları, kafa travması, CO zehirlenmesi…: Beyin hasarının ne derecede olduğunu ortaya çıkarmaktadır.
• Alkol ya da madde bağımlılığı olan hastalarda kognitif bozulma var mı?
Stroop testi ve Wisconsin kart eşleme testi en sık karşılaşılan nöropsikolojik testlerdir.
Değerlendirme, test uygulama ve tanı koyma danışanın yaşamını değiştirebilir…
Testler yapılarak karar verilen süreçler:
• İstihdam edilme (işe alım vb.)
• Velayet (adli konular, miras davaları vb.)
• Hastaneye yatırılma
• Tedavi ve ilaç kullanımı
O zaman psikolojik değerlendirmenin kapsamı…
• Adli değerlendirme: Cinayet, taciz, tecavüz, askere gidip gitmeme gibi pek çok adli durum psikolojik testlerle çözülebilmektedir. Örneğin cinayet işleyen bir vaka psikolojik test alması için psikiyatriye yönlendirilmektedir. Psikiyatrist bu kişin akıl sağlığının yerinde olup olmadığına karar verecek kişidir. Akıl sağlığı yerinde değil ise örneğin kişinin şizofreni olduğu anlaşılır ise bu kişinin ceza ehliyeti olmadığı sonucuna varılır. Kimi insanlar ceza almamak adına akıl sağlığının yerinde olmadığını göstermeye çalışabilir. Ancak bu durumlarda MMPI gibi çeşitli psikolojik testler yardımıyla ayırt edildiği için herhangi bir
hata yaşanmaz.
• Nöropsikolojik değerlendirme: Beyin hasarı, beyin tümörü, çocuklarda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, öğrenme güçlüğü gibi pek çok durum için kullanılır.
• Psikoterapi ve tanı koymaya yönelik değerlendirme: Danışanın hangi alanda daha fazla sorun yaşadığını hızlı bir şekilde ortaya çıkardığı için psikoterapilerde oldukça yol
göstericidir.
• Endüstri ve örgütsel değerlendirme: İşe alım süreçlerinde kullanılmaktadır.
Bir önceki yazımız olan RUH SAĞLIĞI başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
