Bu içerik, Klinik Psikolog Pelin Bingöl tarafından hazırlanmıştır.
Kişilerin yardım alma davranışı üzerinde etkili olan pek çok etmenden birisi ve muhtemelen de en önemlisi yardım almaya ilişkin tutumlarıdır (akt: Şimşek, 2016). Psikolojik yardım alma tutumu ise kişilerin uzman birinden psikolojik destek almaya yönelik bilişsel, duygusal ve davranışsal eğilimlerinden oluşmaktadır. Bu yaklaşımlarda kişinin gereksinim duyduğu desteği alıp almama noktasındaki kararında belirleyici olmaktadır (Genç, 2020). Fischer ve Turner’ın izah ettiğine göre insanın yardım almaya ilişkin yaklaşımı dört alt bileşenden
meydana gelmektedir.
1. Psikoterapötik Desteğe Gereksinim Olduğunun Bilincinde Olunması
2. Reddedilme Kaygısının Aşılması
3. Kendini Açma
4. Danışmana Güvenmek/İnanmak
1.Psikoterapötik Desteğe Gereksinim Olduğunun Bilincinde Olunması:
Hiç kuşkusuz insanın deneyimlemekte olduğu sıkıntıların, bir sorunun varlığından kaynaklandığına ve bu sebeple psikolojik yardıma gereksinim duyduğuna yönelik inanç
oluşturması yardım aramasına yönlendiren ilk adımdır. Böylece yaşadığı durumun gerçekten bir problem olmadığı inancına sahip olan kişinin, psikolojik destek almak adına herhangi bir
girişimde bulunmaması anlaşılırdır. Ayrıca bireyin bağlı bulunduğu kültür, bunu nasıl deneyimleyeceği, yaşadıklarını nasıl yorumlayacağı ve bu gidişata ne şekilde tepki vereceği konusunda belirleyici bir rol üstlenmektedir. Örnek olarak, Çin kültürü geleneklerine uygun olarak yetiştirilen insanlara,
negatif hislerine ilişkin herhangi bir şey paylaşmamaları konusunda öğütler verilmektedir. Bu nedenle insanlar, problemlerinin kaynağında ruhsal bir durum olduğu veya psikolojik desteğe gereksinimleri olduğu bilincine varmakta güçlük yaşarlar (Liou, 2004; aktaran: Özdemir, 2012).
2.Reddedilme Kaygısının Aşılması: Birey bu dönemde psikolojik yardım alması gereken bir probleminin olduğunu kabul etmekte fakat problemi çözme noktasında profesyonel kişilere
kendini açmaktan endişe etmektedir. Çünkü kendini açtığında, karşısındaki kişinin kendisiyle alakalı olumsuz fikirlere sahip olduğu veya olacağı yönünde düşüncelere sahiptir (Akt. Serim,
2011:17).
Bahsi geçen bu korkunun alt boyutunda içinde bulunduğu toplumdan reddedileceği veya dışlanacağı düşüncesi bulunmaktadır (Genç, 2020). Bu reddedilme korkusu kişilerin psikolojik almaya karşı direnç göstermelerinin en önemli sebeplerinden biridir (Metin, 2017).
3.Kendini Açma: Psikolojik yardım alma ikili bir süreç olduğundan dolayı hiç kuşkusuz karşılıklı iki kişinin diyalogları ile beslenmektedir. O sebeple bu diyalogların oluşmasında ruh
sağlığı uzmanı kadar danışanın da katılımcı ve istekli olması gerekmektedir. Birey kendini açma sürecinde sıkıntısını, geçmiş deneyimini kısaca mevcut durumu ile ilgili genel ve detaylı bilgileri
ruh sağlığı uzmanına aktarma becerisine sahip olmalıdır. Diğer yandan danışmanın yönelttiği sorulara da anlaşılır ve açık cevaplar vermelidir (Genç, 2020). Bu sebeple hislerini paylaşmakta sorun yaşayan kişiler için bu yardımın bir süre sonra
anlamını yitirmesi ve sorunu çözmeden iletişimlerini koparması anlaşılırdır. Bu durum, sıkıntı düzeylerinin nasıl olduğu önem arz etmeksizin psikolojik yardım almaya yönelik tutumlarının
daha olumsuz olmasına sebebiyet vermektedir.
4.Destek Alacağı Kişiye Güvenmek: Profesyonel psikolojik yardım almaya karar veren kişi kendisine bu desteği sunacak olan kişiyi aramaya başlar ve başvuracağı uzmanı seçerken
olabildiğince itinalı davranır. Destek sağlayacak olan kişinin, nazik, duyarlı, alanında yetkin olması ve sorunu çözme noktasında güven uyandırıcı olması destek alacak olan kişi tarafından
aranan özellikler arasındadır. Danışmana duyulan güven hiç kuşkusuz görüşme odasında paylaşılan hususların içeriğini de
etkileyecektir. İnsanlar en bilinmeyen ve saklı yaşantı, tecrübe ve duygularını seansın gerçekleştiği odaya taşımaktadır. Kişi, kendisine bu desteği sağlayacak olan uzmanın,
paylaştıklarını gizli tutacağına ve problemlerini çözme noktasında kendisine yardımcı olacağına inanıp güvenirse psikolojik yardım almaya yönelik daha pozitif yaklaşımlar sergileyecektir.
KAYNAKÇA
Genç, Z. (2020), Z Kuşağı Üniversite Öğrencilerinde Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum ile Öz
Şefkat ve Bilişsel Esneklik Seviyesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Metin, A. (2017), Lise Öğrencilerinin Psikolojik Yardım Alma Tutumlarının Kendini Damgalama ve
Sosyal Damgalanma Algısına Göre İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, Sağlık
Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Özdemir, S. (2012), Psikolojik Yardım Alma Tutumu ile Kişilik, Kendini Saklama, Cinsiyet Rolleri
Arasındaki İlişkiler, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Serim, F, (2011), Yetişkinlerin Psikolojik Yardım Arama Tutumlarının Yordanması, Yüksek Lisans
Tezi, Ege Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Şimşek, P, (2016), Yetişkinlerin Psikolojik Yardım Alma Tutumlarının İncelenmesi: Mardin İli
Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bir önceki yazımız olan Erken Gelişimde İlk Temel Alışkanlıklar: Sosyal-Duygusal Gelişim başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
