Neden bazı insanlar diğerlerine daha çok yardım eder?
Koronavirüs salgını tüm dünyayı kasıp kavuruyor, tehlike altında olan pek çok insan var. Artık sadece insanlar değil devletler dahi birbirinden yardım talep etmekte. Tıbbi malzemeler, ilaçlar hatta erzak. Pandemi ile birlikte büyüyen ekonomik kriz dünyayı zor günlerin beklediğine işaret etmekte. Evlerinden çıkmayan insanlar bu belirsizlik dönemini atlatmak için mücadele ediyor. Öncelikle kendilerinin, ailelerinin ve yakın çevrelerinin iyilik halini korumak ve sürdürmek için çareler düşünüyor. Peki ya tanımadığımız diğerleri?
Sosyal psikoloji araştırmaları insanların yardım etme davranışını anlama arayışına 1970lerden bu yana devam ediyor. Bu konuda çeşitli teoriler ve açıklamalar üretilse de bireysel faktörlerin neler olduğunu merak konusu.
+ Alturistik kişilik yapısı bazı insanların diğerlerine göre daha yardımsever olduğunu savunmaktadır. Prososyal davranışlar iki yaş itibari ile gelişmeye başlar. Sosyal öğrenmenin önemli bir etkisi vardır. Ebeveynlerin prososyal davranışları ile çocuklarının prososyal davranışları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Yine kardeş sayısı da pozitif yönde prososyal davranış eğilimini arttırmaktadır.
+ Yardım etme davranışında cinsiyet farklılıkları olduğu gözlenmiştir. Pek çok kültürde erkekler daha cesur ve kahramanca davranışlar sergilerken kadınların yakın çevrelerine karşı özgeci davrandığı görülmüştür. Erkeklerin güvenlik sektöründe kadınlardan çok daha fazla bulunması da bunu desteklemektedir. Kadınlar ise bakım vermeye yönelik hayır kurumlarında daha aktiftir.
+ Kültürel bakımdan incelendiğinde ise tüm kültürlerin grup içi yardımlaşmasının grup dışı kişilere göre daha fazla olduğu vurgulanmaktadır. Sempati duyma ise yardım etmeyi arttıran bir diğer davranıştır.
+ Son olarak kişilerin duygusal durumu (modu) da prososyal davranış bakımından önemlidir. Kişiler özellikle olumlu modda iken daha fazla yardım etmektedir. Ancak çok kötü modda iken de yardım etme artmaktadır. Özellikle suçluluk duygusu, üzüntü, stres, gerginlik hisseden kişi yardım ederek bu kötü duygudan kurtulmaya çalışabilir.
Kaynaklar
Aronson, E., Wilson, T. D. ve Akert, R. M. (2007). Social Psychology. Pearson.
Çetin, B. B. ve Öztürk Samur, A. (2018). 60-72 Aylık Çocukların Prososyal Davranışları ile Anne-Babanın Prososyal Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.
Yazici, Z. ve Salıkutluk, Y. (2018). Ebeveynlerin Prososyal Davranışlarıyla Çocukların Prososyal Davranışları Arasındaki İlişki. Çocuk Gelişimi Çalışmaları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20: 1-15.
Bir önceki yazımız olan #EvdeKaldığımız Süreçte Online Erişime Açılan Kaynaklar başlıklı makalemizde covid-19, evdekal ve evden erişim hakkında bilgiler verilmektedir.
