Mevsimsel duygu durum bozukluğu (MDB), mevsim değişiklikleri ile ilişkili ve belirtilerin her yıl aynı zamanda başlayıp ve aynı zamanlarda sona erdiği bir depresyon türüdür. Genellikle sonbahar mevsimi sonlarında veya kış mevsimi başlarında ortaya çıkar ve kış ayı boyunca kişide depresyon belirtilerine yol açar. Semptomlar hafif düzeyde başlarken, zaman geçtikçe (mevsimsel sezon ilerledikçe) daha da yoğun ve şiddetli hale gelir. Mevsimsel duygu durum bozukluğu nadiren de olsa, ilkbahar veya yaz başında da meydana gelebilir.
Yukarıda bahsedildiği gibi Mevsimsel duygu durum bozukluğunun iki farklı çeşidi vardır.
- Sonbahar/ Kış MDB
Kış depresyonu olarak da adlandırılan, kış mevsiminde ortaya çıkan Mevsimsel duygu durum bozukluğuna özgü semptomlar arasında sıklıkla görülenler; sinirlilik, düşük enerji, sosyal geri çekilme, reddedilmeye karşı aşırı duyarlılık ve somatik ağrılardır.
- İlkbahar / Yaz MDB
İlkbahar sonu ve yaz başlangıcı ortaya çıkan duygulanım bozukluğuna özgü semptomlar arasında ise depresif belirtiler, uykusuzluk, kilo kaybı, iştahsızlık ve anksiyete sayılabilmektedir.
Bunların dışında MDB’da meydana gelen diğer semptomlar şu şekildedir:
- Enerjide azalma
- Yemede azalma veya artma, bazen kilo alımı
- Yüksek karbonhidratlı ve şekerli yiyecekler için istek
- Günlük işlere odaklanmada ve konsantre olmada zorluk
- Aile ve sosyal çevreden çekilme
- Düşük libido
- Endişeli ruh hali
Mevsimsel duygu durum bozukluğu ve Majör Depresyon
Mevsimsel duygudurum bozukluğu yukarıda bahsedildiği gibi yılın belirli bir zamanında düzenli olarak meydana gelen, majör depresyonun bir alt tipidir. Bu nedenle Majör depresyon belirtileri mevsimsel duygu durum bozukluğunun bir parçası olarak ortaya çıkabilir. Bunlardan bazıları;
- Depresif ruh hali ( Neredeyse her gün ve günün çoğunda)
- Umutsuzluk ve değersizlik hissi
- Enerjide düşüş ( Neredeyse her gün bitkinlik ya da içsel gücün kalmaması)
- Uyku ile ilgili problemler (Neredeyse her gün, uykusuzluk çekme ya da aşırı uyuma )
- İştahta ve kiloda değişiklik (Kilo vermeye çalışmıyorken çok kilo verme ya da kilo alma, neredeyse her gün yeme isteğinde azalma ya da artma)
- Halsiz ve tedirgin hissetme (Neredeyse her gün aşırı ya da uygunsuz suçluluk hissi)
- Konsantre olmakta veya odaklanmada zorluk çekme (Neredeyse her gün düşünmekte veya odaklanmada güçlük çekme ya da kararsızlık yaşama)
- Sık sık ölüm veya intihar düşüncelerine sahip olma (Tekrar eden kendini öldürme düşünceleri ya da kendini öldürme girişimi ya da kendini öldürmek üzere özel bir eylem tasarlama)
Mevsimsel Depresyon ve Fototerapi (Işık Terapisi)
Mevsimsel duygulanım bozukluğunun tedavi yöntemleri arasında bir dizi farklı seçenek bulunmaktadır. Bunlardan bazıları; psikoterapi, ilaç tedavisi ve ışık terapisidir (fototerapi). Yapılan araştırmalar sonucu Işık terapisi ile MDB tanısı almış bireylerin %60-%80’i için oldukça fayda sağladığı ve büyük bir bölümünün 4-5 gün içerisinde önemli bir iyileşme gösterdiğini belirtmiştir.
Bunlara ek olarak, mevsimsel depresyon ile başa çıkmak için, yaşamış olduğunuz sorunun meydana çıkarttığı semptomların şiddetini veya sıklığını en aza indirmek için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz.
- Kendinizi ışığa maruz bırakın.
- Düzenli egzersizler yapın.
- Vitamin D takviyesi alın.
- Kafein alımını azaltın.
Kaynakça
- Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014).İkiuçlu ve İlişkili Bozukluklar. DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı. İstanbul : Hekimler Yayın Birliği
- https://www.verywellmind.com/before-you-buy-a-light-box-1067436
Bir önceki yazımız olan Yalancının Beden Dili başlıklı makalemizde beden dili ve yalan hakkında bilgiler verilmektedir.
