Depresyon, bir yandan kişinin duyguları, düşünceleri ve davranışlarını etkilerken, bir yandan da günlük yaşamda işlev görme ve problemler karşısında baş etme becerilerini olumsuz etkiler.
1.Majör Depresyon
En az iki haftalık bir dönem boyunca, aşağıdaki belirtiler görülür:
- Depresif belirtiler
- Önceden zevk alınan aktivitelere karşı ilgide belirgin azalma
- Uykusuzluk çekme ya da aşırı uyuma hali
- Çok kilo verme ya da kilo alma
- Kronik yorgunluk
- Değersizlik ya da aşırı/uygunsuz suçluluk duyguları
- Odaklanmakta güçlük çekme
- Yineleyici ölüm düşünceleri
2. Süregiden Depresyon Bozukluğu (Distimi)
En az iki yıl süreyle, hemen hemen her gün, günün büyük bir bölümünde, kişinin ifade ettiği ya da başkalarınca gözlendiği üzere çökkün duygu durum vardır. Distimiye ait semptomlar Majör depresyon kadar şiddetli olmasa da yaygın ve uzun süreli özelliğe sahiptir:
- Yeme isteğinde azalma ya da aşırı yemek yeme
- Uykusuzluk ya da aşırı uyku uyuma.
- İçsel güçte (enerji düzeyinde) azalma ya da bitkinlik.
- Benlik saygısında azalma.
- Odaklanamama ya da karar vermekte güçlük çekme
- Umutsuzluk duyguları.
- Öfke ve sinirli ruh hali.
- Suçluluk hissi.
- Özgüvende azalma.
- İlgi ve zevk kaybı.
3. Bipolar Bozukluk
Bipolar bozukluk, en az bir, anormal derecede yükselmiş ruh hali ile olarak tanımlanan mani dönemi ve mani döneminin öncesinde ya da sonrasında hipomani (hafif) ya da majör depresyon dönemleri ile karakterize bir duygu durum bozukluğudur.
Bipolar bozukluktaki majör depresyon atakları, kişinin günlük yaşamında belirgin bozulmalara neden olacak, hastane yatışları gerektirecek kadar şiddetli olabilmektedir. Ataklar iki haftalık dönem boyunca devam ederken depresif ruh haline, kişinin dış dünyaya ilgisini yitirmesine ya da zevk alamamaya neden olur.
Belirtiler:
- Uykusuzluk çekme ya da aşırı uyuma
- Bitkinlik ve enerji düşüklüğü
- Sinirli ruh hali
- Kaygılı olma
- Umutsuzluk ve benlik saygısında azalma
- Kararsızlık ve düzensizlik yaşama
- Psikodevinsel ajitasyon ya da yavaşlama.
- Somatik ağrılar
- Yineleyici ölüm düşünceleri
4. Doğum Sonrası (Postpartum) Depresyon
Postpartum depresyon, hamilelik sırasında veya bebeğin doğumunu takiben ortaya çıkmaktadır. Doğumdan sonra genellikle iki hafta boyunca öfke, anksiyete ve eşlik eden başka semptomlar görülebilmektedir. Postpartum depresyonda semptomlar daha şiddetli ve daha uzun sürelidir. Semptomlardan bazıları şu şekildedir:
- Depresif ruh hali
- Sosyal geri çekilme
- Bebek ile bağ kurmada sorun
- Yeme ve iştahta değişiklikler
- Umutsuzluk ve çaresizlik hissi
- Önceden zevk alınan aktivetelere karşı ilgi kaybı, zevk almama.
- Yetersizlik ve değersizlik hissi
- Kaygı ve panik belirtileri
- Kendine ya da bebeğe zarar verme düşünceleri
- İntihar düşünceleri
5. Premenstürel (Aybaşı Öncesi) Disforik Bozukluk
Menstrüasyon (aybaşı, adet) döngülerinin büyük bir çoğunluğunda, mestrüasyonun başlamasından önceki son hafta belirtiler başlar, mestrüasyonun başlamasından sonraki birkaç gün içinde iyileşme başlar, mestrüasyonun bitiminden sonraki hafta semptomlar ortadan kalkar.
Premenstrüel sendromun en yaygın semptomları arasında sinirlilik, yorgunluk, anksiyete, huysuzluk, şişkinlik, iştahta artma, ağrılar ve bedende hassasiyet bulunur.
Premenstrüel disforik bozuklukta tipik depresyon belirtileri olmakla beraber, ruh hali ile ilgili olan belirtiler daha belirgin biçimde görülmektedir. Belirtilerden bazıları:
- Belirgin duygusal değişkenlik (genellikle ağlama nöbetleri ile sinirlilik)
- Belirgin bir biçimde kolay kızma, öfkelenme ya da kişiler arası çatışmalarda artma
- Belirgin bir çökkün duygudurum, umutsuzluk duyguları ya da kendini küçümseyen düşünceler.
- Belirgin bir bunaltı, gerginlik, diken üzerinde ya da sinirli olma
- Konsantre olamama, odaklanmakta güçlük çekme
- Aşırı uyuma ya da uykusuzluk çekme
- Belirgin bir yeme isteği
- Uyuşukluk, kolay yorulma ya da içsel güçte belirgin bir düşüklük
- Göğüslerde duyarlılık ya da şişme, eklem ya da kas ağrısı, “davul gibi şişme’’ duyumu ya da kilo alma gibi bedensel belirtiler.
6. Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu
Mevsimsel majör depresif bozuk olarak da adlandırılan mevsimsel duygudurum bozukluğunda belirtiler yılın belirli zamanlarında (Örn, sonbahar ya da kış) düzenli olarak ortaya çıkarken, yine yılın belirli zamanlarında yatışma dönemleri olur. Belirtiler:
- Depresif ruh hali
- Umutsuzluk ve değersizlik hissi
- Enerjide düşüş, bitkinlik
- Uyku ile ilgili problemler, uykusuzluk çekme ya da aşırı uyuma
- Kilo vermeye çalışmıyorken çok kilo verme ya da kilo alma, neredeyse her gün yeme isteğinde azalma ya da artma
- Halsiz ve tedirgin hissetme
- Konsantre olmakta veya odaklanmada zorluk çekme
- Sık sık ölüm veya intihar düşüncelerine sahip olma
7. Atipik (Değişik tür) Depresyon
Diğer depresyon türlerinden farklı olarak tipik tanı kriterlerini takip etmeyen bir depresyon türüdür. Aşağıda atipik depresyon ile karakterize semptomlardan bazıları verilmiştir;
- Belirgin bir kilo alımı yada yeme isteğinde artma
- Çok uyku uyuma (hipersomni).
- Kurşun paralizisi (kolları ve bacakları ağırlaşmış, kurşun gibi duyumsama)
- Başkalarından kabul görmeme ve reddedilmeye ilişkin yoğun bir duyarlılık
- Tepkisel duygudurum
Kaynakça
- Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014).İkiuçlu ve İlişkili Bozukluklar. DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı. İstanbul : Hekimler Yayın Birliği
- https://www.verywellmind.com/common-types-of-depression-1067313
Bir önceki yazımız olan Yalancının Beden Dili başlıklı makalemizde beden dili ve yalan hakkında bilgiler verilmektedir.
