Bu içerik, Klinik Psikolog Eylül Günday Sekman tarafından hazırlanmıştır.
Sanat Terapisi ve Travma Üzerine Sistematik Bir İnceleme
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), bir veya daha fazla travmatize edici yaşantıya maruz kalma sonucu olarak şiddetli yeniden yaşantılama, kaçınma ve aşırı uyarılma semptomlarıyla görülmektedir. TSSB, semptomlarının süresi 1 aydan fazla olduğunda ayrıca sosyal, mesleki ve diğer önemli işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olduğunda teşhis edilir (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2000). Bu hastalar için henüz kanıta dayalı alternatif bir tedavi önerilmemiştir (Bisson ve ark. 2007b). Sanat terapisi uygun bir alternatif olarak düşünülebilir çünkü travmatik
anılar genellikle sözsüz ve sözel olmayanlardır. Bu yüzden sanat terapisiyle uyuşuyor gibi görünmektedir (Herman, 1992; Van Der Kolk, 1999). Sanat terapisi, yaratıcı sanat terapilerinden biridir (müzik terapisi, drama terapisi ve dans terapisi gibi). Yaratıcı sanat terapileri, diğer terapilerden deneyimsel ve sözel olmayan karakterleri ile ayrılır. Sanat malzemelerinin aktif kullanımının deneyimlenmesi sürecin görsel ve somut olarak tedavi edilmesine yol açar. Klinik pratikte sanat terapisi daha çok EMDR, Kısa Eklektik Psikoterapi ve Maruz Bırakma Terapisi gibi travma odaklı psikoterapilerle birlikte uygulanmaktadır. Sanat terapisi
aynı zamanda multidisipliner travma odaklı günlük tedavi (Drozˇdek & Bolwerk, 2010a, 2010b) veya yatarak tedavi (Wertheim-Cahen, van Dijk, Schouten, Rozen ve Drozdek, 2004) şeklinde de uygulanmaktadır. Son araştırmalar (Drozˇdek & Bolwerk, 2010b; Drozˇdek, Bolwerk, Tol, & Kleber, 2012), günlük tedavi programları içinde ve yanında daha çok sözel olmayan tedavi seanslarının (sanat terapisi, müzik terapisi ve
psikomotor terapiyle) uygulandığını göstermektedir.
Sanat terapisi; psikososyal sorunların ve ruhsal bozuklukların tedavisinde sanatı (çizim, resim, kolaj ve heykel gibi) amaçlı ve metodik bir şekilde kullanarak değişim, gelişim ve kabullenme süreçlerini ortaya çıkarmaktır. Sanat terapisi uzmanları (Avrahami, 2005; Baker, 2006; Gant & Tinnin, 2007, 2009; Johnson, 1999; Spring, 2004; Stok, 2007; Wertheim, 2007; Wertheim-Cahen ve diğerleri, 2004) yetişkinlerde TSSB tedavisinde sanat terapisinin birincil TSSB semptomlarında azalmasına ve genel klinik iyileşmeye yol açtığını sanat terapisinin sonuçları olarak sıklıkla rapor etmişlerdir (Johnson & Lahad, 2009). Örneğin, Collie, Backos, Malchiodi ve Spiegel (2006), TSSB tedavisinde sanat terapisini yeniden deneyimleme, uyarılma ve kaçınma, duygusal uyuşma gibi daha az görünür semptomları azaltmada yardımcı olarak tanımlanmaktadır. Sanat terapisi, travmatik anılara erişerek ve bütünleştirerek, travmatik anıların görüntülerini ileterek ve belgeleyerek ritüeller yoluyla travmatik deneyimlerin işlenmesini sağlar (Wertheim-Cahen, 1991). Smeijsters (2008) terapötik sanat müdahalelerinin duygudan uzaklaşma olanağı
sağladığını ve duygunun bilişsel bütünleşmesini sağladığını anlam oluşturma süreçlerini uyardığını belirtmektedir.
TSSB tedavisine yönelik resmi yönergelere göre (örn., Foa, Keane, Friedman, & Cohen, 2009), yaratıcı sanat terapileri, aleksitimi, disosiyasyon, kaygı, kabuslar gibi depresyon ve travmayla ilişkili semptomları azaltmada yardımcı olabilir. Kılavuzlarda ayrıca yaratıcı sanat terapilerinin olumlu sonuçları arasında duygusal kontrolü artırma, kişilerarası ilişkileri geliştirme ve beden imajını iyileştirmeden bahsedilmektedir (Johnson ve Lahad, 2009). Sanat terapisinin bildirilen etkilerinin çoğu, uzman görüşlerine veya vaka çalışmalarına dayanmaktadır (Foa ve diğerleri, 2009).
Bildiğimiz kadarıyla, bugüne kadar herhangi bir sistematik derleme yayınlanmamıştır. Bu çalışmanın amacı, bu bilgi eksikliğini gidermektir. Bu sistematik gözden geçirmede, temel sorular şunlardır: travma geçirmiş yetişkinlerle sanat terapisi üzerine etkililik araştırmasına ilişkin literatürü belirlemek ve travma tedavisinde sanat terapisinin etkinliği hakkında sonuçlar çıkarmaktır. Sistematik inceleme sonucunda yetişkin hastalarda travma için sanat terapisi ile ilgili kontrollü, karşılaştırmalı altı çalışma bulundu. Dahil edilen çalışmaların yarısında, tedavi gruplarında psikolojik travma semptomlarında anlamlı bir azalma bulundu ve yapılan bir çalışmada depresyonda anlamlı bir azalma bildirildi.
Sanat Terapisi Müdahaleleri
Çalışmada travma odaklı mandala çizimi ve bir başka çalışmada mandala boyama grubu vardı. Mandala kullanımı olası sanat müdahalelerinden sadece bir tanesidir ve mandala müdahalelerinin travma tedavisinde diğer sanat terapisi müdahalelerine göre daha sık uygulandığına dair bir
kanıt yoktur .Henderson ve ark.’nın çalışmasında travma odaklı mandala çizimi müdahalesi sonrası travma semptom şiddetinde anlamlı azalma gözlemlenmiştir (2007). Kontrol grubunda travma odaklı olmayan sanat terapisi müdahalesinden (gerçekliğin ardından çizim) sonra travma belirti şiddetinin önemli ölçüde azalması, her iki müdahalenin de etkili olduğuna işaret edebilir. Psikoterapiye sanat terapisinin eklenmesi, travma
semptom şiddetinde psikoterapi grubuna göre daha fazla azalma sağladığı bulunmuştur. Bu sanat terapisinden ziyade diğer tedavilerle kombinasyon halinde sanat terapisinin daha etkili olduğuna işaret edebilir. Volker’in (1999) çalışmasında BDT ile birlikte 10 seanslık grup sanat müdahalesi sonrası depresyonda anlamlı azalma görüldüğü bu görüşü destekler niteliktedir. Klinik pratikte sanat terapisi çoğunlukla diğer
tedavilerin yanında onlarla kombinasyon halinde ve nadiren ayrı bir müdahale olarak uygulanmaktadır. Travma geçirmiş yetişkinler için sanat terapisinin etkinliği konusunda sağlam metodolojiye sahip daha fazla araştırmayı şiddetle tavsiye ediyoruz.
https://www.researchgate.net/profile/Giel-
Hutschemaekers/publication/268792455_The_Effectiveness_of_Art_Therapy_in_the_Treatment_of_Traumatized_Adults_A_Systematic_Review_o
Effectiveness-of-Art-Therapy-in-the-Treatment-of-Traumatized-Adults-A-Systematic-Review-on-Art-Therapy-and-Trauma.pdf?
origin=publication_detail
Bir önceki yazımız olan Ergenler Ve Sanat Terapisi başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
, bir veya daha fazla travmatize edici yaşantıya maruz kalma sonucu olarak şiddetli yeniden yaşantılama, kaçınma ve aşırı uyarılma semptomlarıyla görülmektedir.){kind=link}