Bu içerik, Klinik Psikolog Esra Sarıçamlık tarafından hazırlanmıştır.
Okula başlamadan önce çocuklarda uyku, temizlik, yemek yeme problemleri, söz dinlememe, savurganlık, yalan söyleme, inatçılık, kıskançlık, sosyal ortamlardan kaçma gibi pek çok uyum sorunu ortaya çıkabilmektedir. Bu davranışlar gelişim dönemleri içinde ortaya çıktığında bir sorun olarak değerlendirmek ebeveyni ve çocuğun sebepsiz kaygılanmasına neden olabilir. Her davranışı çocuğun gelişim dönemi içinde değerlendirmek çok önemlidir. Çocuklarda zaman zaman uyum sorunları görülebilmektedir. Değişen yaşam koşulları, ev içerisinde yaşanan değişiklikler veya okulda var olan değişiklikler çocukların bu durumlara uyum sağlamalarını zorlaştırabilir. Her çocuğun kişiliği farklı olduğu gibi uyum süreci de farklı olabilir. Çocuklar değişiklik karşısında mutlaka etkilenir demek doğru olmaz. Tıpkı mizaçlardaki farklılıklar gibi uyum sürecinde de farklılıklar olabilir. Bazı çocuklar değişime çok hızlı adapte olurken, bazı çocuklar ise alışmak ve adapte olmak konusunda ciddi problemler yaşarlar. Değişikliklere uyum sağlamakta zorlanan çocuklar bu dönemlerde daha sık öfkelenebilir ve öfke patlamaları yaşayabilirler, değişen ortama girerken endişelenebilirler ve bu ortamlara girerken çekinebilirler. Doğumdan itibaren çocukların bilgi ve becerilerini geliştirmesini, potansiyellerini ortaya çıkarmasını sağlayan ilk kurum ailedir. Değişiklikler karşısında zorlanan veya içinden geçtiği dönemi anlamlandırmakta zorlanan çocuk için ailenin tepkileri çok önemlidir. Ebeveynlerin çocuklarına yönelik olumsuz tavrı ve eğitimine ilişkin bilgi eksikliği veya uygulamada yapılan eksiklikler çocukların bu dönemde ortaya koyduğu olumsuz davranışların pekişmesine neden olabilir.
Uyum sorunlarının arkasında pek çok faktör olabilir. Ailesi tarafından sürekli baskı altında olması, çocuğun bir zorlukla karşılaşmış olması, kendini ifade edemediğini düşünmesi, düzensiz aile yapısı, şiddet, anlaşmazlıklar, çocukla sağlıklı iletişim kurulamaması gibi pek çok neden olabilir. Fakat bu dönemde ortaya koyduğu davranışların yanlış olduğuna dair herhangi bir bilgisi de yoktur. Bu nedenle bu davranış karşısında ebeveynlerin suçlayıcı ve cezalandırıcı bir konumda yer almaları çocuğun kendisini yalnız hissetmesine neden olur. Bu davranışların azalmasını değil daha da fazlalaşarak devam etmesine neden olur. Halbuki çocuğun cezayı öğrenmeye değil neyin doğru olduğunu bilmeye ve anlaşıldığını hissetmeye ihtiyacı vardır. Ebeveyni tarafından sevildiğini hisseden çocuk, özgüveni gelişerek kısa sürede yeni durumlara uyum sağlayabilir.
Çocuğun uyum sağlamakta zorlandığı durumlar için daha anlayışlı yaklaşmak, çocuğun duygularını ifade etmesine olanak sağlamak, korkularını dile getirmesi için fırsatlar yaratmaya çalışmak çok önemlidir. Çocuk endişelendiği durumlar karşısında cesaretlendirilmelidir. Kendisini değerli hissetmeye ve koşulsuz sevildiğini hissetmeye ihtiyacı vardır. Bu süre zarfınca gösterdiği tepkiler sosyal gelişimi açısından önemli tecrübelerdir ancak bu duyguların ve davranışların uygun bir şekilde işlenebilmesi bu tecrübeleri yararlı hale getirecektir.
Kaynaklar:
Bailey, C.M (2006).“Dealing With Problem Behavior”. Furtherance Of The Acts of Congress. Publis- hed 1988; Reprinted February 2006.1-2
Poyraz, H. ve Özyürek A. (2005). “Okul Öncesi 5-6 Yaş Çocuklarının Davranış Problemleri ve Anne Ba- baların Disiplin Yöntemlerinin İncelenmesi”. Milli Eğitim Dergisi. Sayı.166.
Tezel Şahin, F. ve Özbey, S.(2007). “Aile Eğitim Prog- ramlarına Baba Katılımının Önemi.” Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi. Cilt 18,Sayı:1.Nisan. 39-48.
Bir önceki yazımız olan Herkesin Merak Ettiği Soru : Dikkat Ediyor musunuz? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
