Yapılmış bir araştırmada Gharaibeh (2005) terapistlerin yer aldığı 106 filmi incelemiştir. Bu filmlerde 118 terapist gösterilmektedir. Buradaki karakterlerin %71’i erkektir, %50’si orta yaşlarda resmedilmiştir. Bu terapistlerin %46’sı hastaları özel kliniklerde görmektedir. Karakterlerin çoğu (%63 kadarı) arkadaş canlısı ancak yetersizdir (%47). Bu karakterler sıklıkla sınırları hem cinsel (%24) hem de cinsellik dışı konularda aşmaktadır (%30). Terapilerin sonuçları ise eşit ölçüde pozitif, negatif ve nötr olarak yer almıştır.
Aynı durum ne yazık ki hem yerli hem de yabancı diziler için de geçerlidir. Dizilerdeki karakter olarak terapistler ne yazık ki çoğu zaman yetersiz veya etik ihlal yapan kişiler olarak gösterilmiştir. Kişisel sınırları aşmasalar bile birçoğu hata yapmakta veya danışanlarının sırlarını uygunsuz şekilde açık etmektedir. Dizilerde görülen bir başka sıkıntı ise, terapistin danışanın bütün sorunlarını çözen biri olarak gösterilmesidir. Gerçek hayatta terapistin rolü, danışanların kendi cevaplarını bulmalarına yardım etmektir. Aşağıda bu sıkıntıların sıkça yansıtıldığı hem yurt dışından hem de Türkiye’den bazı örnekler yer almaktadır:
How I Met Your Mother
Birçoğumuzun severek izlediği bir dizi olan How I Met Your Mother’daki Robin karakteri dizide eski terapisti ile ilişki yaşamıştır ve bu durum Robin’in terapiye zaten çok az gitmiş olması ile ilişkilendirilmiştir. Ancak bunun gerçek terapi ile alakası yoktur. Terapist hiçbir zaman eski dahi olsa danışanı için uygun bir romantik partner değildir ve bu durumda olan terapistler, terapist danışan ilişkisindeki güç dengesizliğinden faydalanmaktadırlar.
The Sopranos
Bir dönem etrafı kasıp kavuran bir dizi olan The Sopranos’taki Dr. Melfi, Tony Soprano’nun terapistidir. Diğer terapistlerden farklı olarak nazik ve profesyonel bir imaj çizmektedir. Hatta Amerikan Psikanaliz Derneği tarafından dönemin en iyi terapist timsali seçilmiştir. Ancak sondan önceki bölümde ‘sosyopatik eğilimleri’ olan karakterlere psikoterapinin iyi gelmediği gözlemiyle tedaviyi bırakmıştır. Bu normalde olmaması gereken bir davranıştır.
Anger Management
Charlie Sheen’in Two and a Half Men’den sonraki projesi olan Anger Management da bir komedi dizisidir. Charlie, bu dizide öfke problemleri konusunda bir grup terapisini yöneten terapist olarak baş rolü oynamaktadır. Ancak dizi birçok etik ihlal içermektedir. Bunlar arasında eski danışan ile cinsel ilişki, danışanların özel yaşamına çok fazla müdahale ve terapistin kendini aşırı ve gereksiz açması sayılabilir.
In Treatment
Dizi terapist olan Paul Weston ve onun danışanları ile olan seanslara dayanmaktadır. Weston aynı zamanda kendi de terapi görmektedir. Bu dizideki terapist imajı aslında etkili ve danışanlarına karşı ilgilidir. Ancak burada da kendine karşı yoğun cinsel aktarımı olan bir danışanla çalışmaya devam ederek ve dahası kendi karşıt aktarımını da anlatarak onunla bir şeyler yaşayan Paul Weston, bir terapistin olmaması gereken bir imajı çizmektedir.
Big Little Lies
Türkiye’ye de Ufak Tefek Cinayetler olarak uyarlaması yapılan dizinin orijinali olan Big Little Lies, birçok açıdan izlenmeye değer bir dizidir. Ancak orada Dr. Reisman ismindeki terapist karakter ilk sezon daha dokunaklı ve gerekli müdahaleleri yapan, sınırları net bir imaj çizerken, 2. Sezonda çok daha eleştirel ve yüzleştirici konuma gelmiştir. Yüzleştirme terapide gerekli bir faktördür, ancak bunun ilişki kurulduktan ve çerçeve oluşturulduktan sonra, güvenli adımlarla yapılması gerekir.
Two And A Half Men
Bu kült dizideki Charlie Harper karakteri, zamanında yeğeni için gittikleri terapiste kendi de gitmeye başlamıştır. Bu en başta sıkıntılıdır. Çünkü terapistlerin çocuk ya da yetişkinde özelleşmesi gerekir. Ayrıca terapi sırasındaki sarkastik yorumları, danışanlar tarafından kırıcı görülebilecek seviyededir. Bunun dışında parayı çok fazla vurgulaması insanların gözünde terapinin gerçek amacını arka plana attıran bir durum olmuştur.
Lucifer
Bu dizideki terapist, Lucifer’in gerçekten de şeytan olduğunu fark etmiş ve buna rağmen onun yanında olmaya, birlikte duygusal karmaşasını araştırmaya devam etmiştir. Bu açıdan doğru adımları izlediği söylenebilir.
Gypsy
Netflix içeriği olan dizide terapist Jean Holloway, bir terapistin yapmaması gereken her şeyi temsil ediyor görünmektedir. Kendini danışanlarının hayatına bir şekilde sokmaktadır. Örneğin bir bölümde danışanlarından birinin eski kız arkadaşıyla sahte bir isimle tanışıp arkadaş olmuştur. Bu karakter sürekli olarak etik ihlal yapmakta ve danışanlarıyla olması gereken sınırları aşmaktadır.
Türkiye’de Dizilerdeki Terapistler
Çocuklar Duymasın
Türkiye’de her şeye daima ‘hı hı’ demekten başka bir şey üretemeyen ve ellerini kavuşturup sadece ‘Çocukluğunuza dönelim’ diyen psikolog imajı, uzun soluklu Çocuklar Duymasın dizisinden sonra iyice pekişmiştir. Bu karakter, sadece kalıp yargılarda kalmaktadır. Dizide komikliği sağlamak adına hiçbir şekilde ilgilenmeyen sinir bozucu psikolog imajı pekiştirilmiştir.
Avrupa Yakası
Bir dönem ülkenin en çok izlenen dizisi olan Avrupa Yakası’na psikolog karakteri, Makbule’nin kendisini kaçıran kişiye aşık olması ve bunun bir rahatsızlık olarak düşünülmesi üzerine onunla konuşması için dahil edilmiştir. Ancak Makbule’nin bilgisi dışında eve gelen, gözlem yapan bir terapist ile birçok etik ihlal gerçekleştirilmiştir. Psikolog bunu takip eden bir hafta süresince eve gelmeye, gözlem yapmaya ve evdeki diğer kişilere tanılar koymaya devam etmiştir.
Fi
Fi dizisindeki Can Manay belki de Türk dizilerindeki en etik dışı terapist örneğidir. Hediye alır, danışanların verdiği bilgileri kötüye kullanır, canlı yayında terapi yapar.
Atiye
Türkiye’de son dönemlerin en popüler Netflix dizisi olan Atiye’de etik açıdan büyük sıkıntılar taşıyan bir psikiyatrist karakteri yer almaktadır. Bu karakter, Atiye’ye doğrudan akıl sağlığının yerinde olmadığını söylemiş ve hatta ilk görüşmenin ilk dakikalarında tanı koyarak bunu yüzüne söylemiştir. Bu birçok açıdan etik dışı bir davranıştır ve terapide danışana etiket koymanın asla yeri yoktur.
İstanbullu Gelin
Bu dizi, Madalyon Psikiyatri’nin kurucusu Dr. Gülseren Budayıcıoğlu’nun danışmanlığında yazılmaktadır. Bu açıdan terapistin rolü, neler yapması gerektiği konusunda daha net, daha etik sınırlar vardır. Buradaki terapist yönlendirmek yerine yüzleştirmeye çalışmakta, yargılamadan konuşmaktadır. Dolayısıyla şu anda Türkiye toplumuna medya tarafından gösterilen örnekler arasındaki en iyi örnek aslında İstanbullu Gelin’deki terapist örneğidir.
Kaynaklar
Gharaibeh, N. (2005). The psychiatrist’s image in commercially available American movies. Acta Psychiatrica Scandinavica , 111, 316-319.
10 Best Fictional TV Therapists of All Time, Ranked
https://welldoing.org/article/how-are-therapists-portrayed-on-tv
Bir önceki yazımız olan Yalancının Beden Dili başlıklı makalemizde beden dili ve yalan hakkında bilgiler verilmektedir.
