Türkiye’de ilk vakanın açıklanmasının ardından haber kanalları birçok marketin makarna gibi kuru gıdalara ayrılan bölümlerinin boşalmış fotoğraflarına yer verdi. Birçok vatandaş, koronavirüse karşı ilk kişisel önlemini panikle markete koşup alışveriş yaparak aldı. Kuru gıdaları takiben boşalan bir diğer reyon ise, tuvalet kağıtları reyonu oldu. Panikle gerçekleştirilen bu alışverişlerde kimileri kendilerine 2 ay dahi yetecek kadar ihtiyaçlarını giderdi. Bu durum bazıları tarafından hazırlı olmak olarak nitelendirildi, bazıları içinse mantıksız korkulara teslim olmak olarak.
Peki altında psikolojik bir açıklama bulunuyor muydu?
Altta yatan sebep aslında belirsizliğe dair korkuydu. İnsanlar büyük ve küresel çapta korku yaratan bir olayla karşı karşıya olduklarını biliyorlardı ve bunun tek çözümünün ise aynı şekilde büyük önlemler alınması olduğunu düşünmüşlerdi. Bu da onları panik olmuş bir şekilde birçok maddeyi stoklamaya yöneltmişti.
Bu durum ilk başta onların yararına gibi görünse de aslında bazı fırsatçıları da ortaya çıkarmıştı. Kolonya, el dezenfektanı, makarna gibi talep gören ürünlerin fiyatı bir gecede 3-5 katlarına çıktı. En fazla fiyat artışı görülen ürünlerin biri de maske oldu. Buna rağmen, bütün bu ürünler maddi durumları iyi olan kişiler tarafından ihtiyaçlarının çok fazlası miktarlarda alındı ve sosyoekonomik durumu daha kötü insanların bu ürünlere ulaşma şansı kalmadı.
Eğer durum, geçmiş deneyimlerden tanıdık unsurlar içerseydi muhtemelen bu kadar çok insanın bulduğu tek çözüm stoklama olmayacaktı. En yakın yaşanan salgın 1918 yılında olan İspanyol gribiydi ve o dönemden şimdiye hala yaşayan, olayların gidişatı hakkında doğru bilgilendirme yapabilecek biri yok. Bu da herkesi ‘yeni karşılaşılan bir tehdit’ ve ‘sonsuz bir bilinmezlik’ ile baş başa bıraktı. Birçok kişi için kontrolü tekrar sağlamanın, ‘bir şeyler yapabiliyor’ olmanın bir göstergesi ise, aşırı şekilde alışveriş yapmak ve ‘her ihtimale karşı’ aileye yetecek ihtiyacı evde bulundurmak oldu. Aslında yayın organlarında paylaşılan boşalmış raflara dair bu görüntüler bir süre sonra diğer insanları da korkuya sürükledi. Bu konuda salgın hastalık uzmanı Ben Oppenheim diyor ki, “Diyelim ki Titanik’tesiniz ve herkes botlara koşmaya başladı, gemi batsa da batmasa da siz de gidip o botlardan bir tane kapmaya çalışırsınız”.
Kaynaklar
https://www.hurriyet.com.tr/galeri-bir-anda-geldiler-raflari-bosalttilar-2-aylik-stok-yapan-bile-var-41466693
https://www.bbc.com/worklife/article/20200304-coronavirus-covid-19-update-why-people-are-stockpiling
Bir önceki yazımız olan Ortak Yaşamı Kolaylaştıran Aile Kuralları başlıklı makalemizde aile, aile kuralları ve covid-19 hakkında bilgiler verilmektedir.
