Narsisizm, kişinin diğerleri üzerinde güç sağlama isteği, empati eksikliği, manipülatif davranışlar, kendini diğerlerinden üstün görme ile tanımlanan bir kişilik bozukluğudur. Kişinin kendini sevmesi ve benlik saygısına sahip olması bir miktar gereklidir, ancak kabul görmeye yönelik büyük açlığını diğerlerini aşağılayarak kapatması onu patolojik bir narsist yapmaktadır.
Çocuğun doğumu ile birlikte aslında anne de doğmaktadır. Çocuğun hayatı algılaması, karakter gelişimi, diğerleri ile olan ilişkisinde en önemli etkiye sahip olan, birincil bakıcısı yani annesidir. Bir çocuk için narsist özelliklere sahip bir anne çok yıkıcı etkilere yol açabilir. Peki narsist anneler nasıl olur?
Narsistik Annelerin Özellikleri
- Yaptıkları her şeyi reddederler: Her konuda bir bahane ya da açıklamaları vardır. Zalim tavırlarını sevgi ile açıklamaya çalışırlar. Agresif ve düşmanca hareketlerini ise düşünceli olmakla. Eleştirme ve aşağılamalarını ilgi ile örtmeye çalışırlar. Her zaman sizin iyiliğini istediklerini ve tek isteklerinin size yardım etmek olduğunu ifade ederler. Sizin yetersiz olduğunuzu doğrudan söylemezler ama bunu ima ederler. Kardeşiniz veya komşu çocuğu ile sık sık kıyaslanırsınız. Siz kendinizi daima kötü ve eksik hissedersiniz. Başarılı olduğunuz bir durumu doğrudan kutlamazlar. Genellikle ‘Zaten yapmalıydın’ benzeri cümleler duyarsınız. Sizi belirgin şekilde kontrol etmeye çalışırlar, ancak bunun sizin iyiliğiniz için olduğuna herkesi ikna etmişlerdir. Dolayısıyla diğer insanlara annenizde yanlış olanları anlatırken zorlanırsınız. Genellikle en acı veren ve en sert eleştirilerini sizinle baş başayken yaparlar, diğerleri varken tamamen farklı biri olurlar.
- Sınırlarınızı ihlal ederler: Kendinizi onların bir uzantısı gibi görmeniz oldukça olasıdır. Sizin eşyalarınızı sizden izinsiz karıştırırlar. Hatta kimi zaman bunu gözünüzün önünde dahi yaparlar. Size sormadan zamanınızı planlar, size işler verirler. Siz varken dahi yokmuşsunuz gibi sizinle ilgili kararlar alırlar. Odanızın kapısına vurmadan içeri dalarlar, aynı şeyi siz banyodayken dahi yapabilirler. Telefonunuzu, bilgisayarınızı karıştırabilirler. Duygularınızı en derinine kadar öğrenmek isterler. Gerektiğinde de bunları size karşı kullanabilirler. Özgürlük çabalarınızı aşağılar, bireyselleşmenizle dalga geçerler.
- Favori çocuk seçerler: Narsist anneler genellikle bir çocuğu ‘altın çocuk’ olarak seçerler ve ona bütün öncelikleri tanırlar. Altın çocuk olma durumu pek tabii çocuk annenin isteklerini yaptığı sürece geçerlidir. Tam tersi, kardeşi ise günah keçici seçilir. Günah keçisinin istekleri veya ihtiyaçları yoktur. Altın çocuk hiçbir yanlış yapmaz. Bir hata varsa bu günah keçisinin suçudur. Bu davranış kardeşlerin arasını açmakla kalmaz aynı zamanda bir çocuk annesini bilge ve sevgi dolu olarak görürken, diğerinin ondan nefret etmesine neden olur.
- Yavaş yavaş yok ederler: Sizin başarılarınız sadece onlar kendilerine pay çıkarabildiği sürece değerlidir. Aksi türlü başarılarınızı görmezden gelir veya küçümserler. Sizin merkezde yer aldığınız durumlarda bunun büyütülecek bir şey olmadığını söylerler ya da ilgiyi kendi üzerlerinde toplamaya çalışırlar.
- Eleştirirler ve utandırırlar: Utandırmak, narsistik annelerin sıklıkla yaptığı ve sizin öz saygınızı kazanmanızın önünde en büyük engeli oluşturan davranıştır. Onlar sizi kariyer, eş, arkadaş, yaşam tarzı seçimleriniz dahil neredeyse her konuda utandırmakta ustadırlar. Çünkü sizin her bir seçiminiz onların kontrol ve güçlerine bir tehdittir.
- Kendileriyle kıyaslarlar: Narsistik annelerin en belirgin özelliklerinden biri ise sizi (özellikle de kız iseniz) kendi gençlikleriyle, kendi çocukluklarıyla kıyaslamalarıdır. Genellikle kendilerinin neler başardığından, nasıl göründüğünden, neler elde ettiğinden övgüyle bahsederken sizi yermeyi ihmal etmezler. Hatta bazen sizin dış görünüşünüzle ilgili aşırı eleştirilerin yanına, belirli bir görünüşe sahip olmanız için baskı yapmayı da eklerler.
- Suçlarlar: Kendi duygu durumları, mutsuzlukları veya hayal kırıklıkları için sizi suçlarlar. Kendinizi sıklıkla sizin dışınızda gelişen durumların sorumlusu olarak bulursunuz.
Bu özelliklerin sonucu olarak narsist bir anne ile büyüyen çocuklar genellikle sıkıntının kendilerinde olduğuna inanırlar. Gelecekte de sürekli kendilerinden şüphe duyar hale gelirler. Aynı zamanda daimi olarak bir suçluluk duygusu ile boğuşurlar. Kendi adlarına karar almakta zorlanırlar.
Eğer siz de bir yetişkin olarak hala annenizin, sizin hayatınızı kontrol etmeye çalıştığını düşünüyorsanız, yukarıdakilere benzer özellikleri kendi annenizde gözlemliyorsanız Susan Forward ve Craig Buck tarafından yazılmış olan ‘Zor Bir Ailede Büyümek’ kitabı neler yapabileceğiniz konusunda yardımcı olabilir.
Bir önceki yazımız olan Yalancının Beden Dili başlıklı makalemizde beden dili ve yalan hakkında bilgiler verilmektedir.
