Genellikle nefret tek bir duygu olarak düşünülmektedir. Ancak, nefret farklı durumlarda kendini farklı şekillerde gösterebilen birden fazla bileşene sahiptir.
Sternberg, nefreti üçgen teorisi ile ele alarak aşk üçgeni kuramına benzetmiştir. Aynı sevgide olduğu gibi, nefret de, hem duygu üçgeni olarak hem de davranış üçgeni şeklinde ele alınarak tespit edilebilmektedir. Sevginin üç bileşeni olan, samimiyet, tutku ve bağlılık nefret teorisinde karşımıza iğrenme, öfke ve korku, küçümseme olarak çıkmıştır.
- İğrenme, uzaklaşma ve nefret
Samimiyet yakınlık arayışı içerirken samimiyetin azalması mesafenin artması demektir. İğrenme, kişinin nefreti olan duruma veya kişiye karşı uzaklığı ve ondan ayrılması ile karakterizedir. Nesnenin özellikleri veya kişinin eylemleri, yanlış inancı, düşüncesi veya propagandası iğrenme uyandırılabilmektedir.
- Öfke ve korku
Üçgen teorisinin ikinci bileşeni bir tehdide tepki olarak yoğun öfke ya da korku ile karakterizedir. Gordon Allport’a göre tehdit olarak algılanan her şeyden nefret edilmektedir.
Sevginin tutku bileşeni gibi, bu bileşen de insanların savaş ya da kaç tepkisine benzetilmektedir. Örneğin, yarışma bağlamında ele alınırsa, bireyler rekabet halindeyken kaybetme tehdidi ile birlikte potansiyel rakiplerine karşı her zaman olumsuz duygular geliştirebilmektedir.
- Küçümseme/Devalüasyon/Taahhüdün azalması
Üçgen teorisinin son bileşeni olan küçümseme, hedefi insanlık dışı görme olarak nitelendirilir. Temel olarak bu durum, bir kişi nefret nesnesinin düşündüğünden farklı olduğunu fark ettiğinde ortaya çıkar. Bu durum sonucu kişi sevmemesi gerektiğini düşünmeye başlar.
Nefret bileşenlerinin farklı kombinasyonları ile farklı türde nefret şekilleri ortaya çıkabilmektedir. Bunlar;
- Soğuk nefret: Tiksinme veya tek başına yakınlığın azalması/reddi ile karakterizedir. Kişi yüzleşmekten kaçındığı için nefret nesnesi ile ilgili hiçbir eylem gerçekleştirmez.
- Sıcak nefret: Sadece korku ve öfke duygularının varlığı ile karakterize edilmektedir. Soğuk nefretin aksine bireyler nesneden kaçmak yerine yüzleşmeyi tercih ederler.
- Küçümseme ile birlikte soğuk nefret: Kişinin hedef grubuna yönlendirdiği değersizlik düşünceleri ile karakterizedir.
- Kaynama Nefreti: Tiksinme, korku ve öfke kombinasyonu ile karakterizedir. Kişi nefret nesnesini bir tehdit olarak görür ve tehdidi ortadan kaldırmak için bir şeyler yapmak ister.
- Kaynayan nefret: Tiksinme ve küçümseme kombinasyonu ile karakterizedir. Kişi çoğunlukla nefret nesnesini iğrenç olarak görür ve çoğu zaman bu düşünceye bağlı kalır.
- Nefret nefreti: Korku, öfke ve küçümseme/taahhüdün azalması birleşimi ile karakterizedir. Kişi çoğunlukla nefret nesnesinin kendisi için bir tehdit olduğunu düşünür ve her zaman bu düşüncesine bağlı kalır.
- Yanan nefret: Üçgenin her üç bileşeninin birleşmesi ile karakterize edilen aşırı nefret şeklidir. Yok etme ihtiyacı ile birlikte soykırım ve toplu katliam suçları bu kategoride yer almaktadır.
Kaynakça
ww.psych2go.net/rolodex-hate-sternbergs-triangular-theory-hate/
http://www.robertjsternberg.com/hate
Bir önceki yazımız olan Manipülatörlerin Sık Kullandıkları Araçlar başlıklı makalemizde duygusal manipülasyon, ilişki sorunları ve maddi anlamda muhtaç kılmak hakkında bilgiler verilmektedir.
