Mani ve hipomani, bipolar bozuklukta ortaya çıkan yüksek ruh hali durumlarıdır. Mani duygu durumu sadece bipolar tip I’de görülürken, hipomani hem bipolar tip I hemde tip II’de ortaya çıkabilmektedir.
DSM-5 tanı ölçütleri, manik ve hipomanik ataklar için aynı kriterleri listemiştir. Bunlar şu şekilde sıralanabilmektedir;
- Benlik saygısında abartılı bir artış ya da büyüklük düşünceleri
- Uyku gereksiniminde azalma, örneğin üç saatlik bir uykuda kendini dinlenmiş ve enerjik hissetme
- Her zamankinden daha konuşkan olma, konuşma ihtiyacını durduramama
- Düşünce uçuşması ya da düşüncelerinin sanki birbirleriyle yarışıyor gibi ardı sıra geldiğine ilişkin öznel yaşantı
- Dikkat dağınıklığı. Kişinin dikkatinin önemsiz ya da ilgisiz bir dış uyarana kolaylıkla gitmesi.
- Amaca yönelik etkinlikte artma (toplumsal olarak, işte ya da okulda ya da cinsel bağlamda) ya da psikodevinsel kışkırtma (ajitasyon)
- Kötü sonuçlar doğurabilecek etkinliklere aşırı katılma. Örneğin aşırı para harcama, düşüncesizce cinsel girişimlerde bulunma ya da gereksiz iş yatırımları yapma.
Hipomani ve mani atakları arasında ayrım yapılması gerektiği durumda dikkat edilmesi gereken en önemli kısım, meydana gelen semptomların ne kadar şiddetli ve yoğun olduğudur. Bu durumda hipomani, mani ataklarında meydana gelen semptom şiddeti ve yoğunluğuna kıyasla kişinin günlük yaşamında önemli bir bozulmaya, işlevsellikte belirgin bir düşmeye neden olmamakta ve hastaneye yatırılmasını gerektirecek denli ağır seyretmemektedir. Bununla birlikte, hipomanik bir atak döneminde kişinin ruh hali normalden daha yüksek olmasına rağmen manik bir ruh hali kadar yükselmez.
Mani belirtilerinin şiddeti ve yoğunluğu nedeniyle, meydana gelen değişiklikler ve belirtiler, kişinin sosyal çevresi tarafından da kolaylıkla gözlemlenebilmektedir. Kişide aynı zamanda bu dönem içerisinde halüsinasyon veya sanrılar gibi birçok psikotik semptom görülebilmektedir. Bu nedenle gerek kişinin kendisine verebileceği zarar gerekse başkalarına verebileceği zarar nedeniyle hastaneye yatış gerekli görülmektedir.
Hipomani ataklarında meydana gelen semptomlar bazen kişinin yaşamış olduğu uyku yoksunluğu sonrasında gelişebilmektedir. Bununla birlikte hipomani belirtileri bir madde bağımlılığının etkisi olarak da görülebilmektedir. Bu nedenle DSM 5 tanı kriterlerine göre hipomaninin, bir maddenin fizyolojisi ile ilgili etkilerine bağlı olarak ortaya çıkmaması gerekmektedir.
Kaynakça
- Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014).İkiuçlu ve İlişkili Bozukluklar. DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı. İstanbul : Hekimler Yayın Birliği
- https://www.goodtherapy.org/blog/is-your-mood-episode-hypomania-or-mania-0228197
Bir önceki yazımız olan Yalancının Beden Dili başlıklı makalemizde beden dili ve yalan hakkında bilgiler verilmektedir.
