Öz şefkat stres veren olumsuz yaşam olayları karşısında kişinin kendisine kabul ve anlayış göstererek olumsuz duygular ile baş etme becerisidir. Benlik saygısı gibi, öz şefkat de göze çarpan olumlu bir öz saygı kaynağıdır. Kendimize karşı nazik davrandığımızda, kendimizi birbirine bağlı olan bütünün bir parçası olarak görerek, daha değerli, kabul edilmiş ve güvende hissedebiliriz. Benliğe yönelik bu duruş, benlik imajını şişirmek veya kendimizi diğerlerinden daha iyi görmek anlamına gelmemektedir.
Şefkat ve benlik saygısını karşılaştırmak için bir çok araştırma yapılmıştır. Bu çalışmalardan birinde, insanlardan kendilerini utanç verici durumlarda hayal etmeleri istenmiş ve bu sırada yaşadıkları duygu farklılıkları incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda öz şefkatli insanların kendilerine yönelik aşağılanmışlık ve beceriksizlik hisleri oldukça düşük bulunurken, yüksek ve düşük özgüvenli katılımcıların yüksek oranda “Ben kaybedenim” gibi düşünceye sahip oldukları ortaya çıkmıştır.
Aynı araştırmacılar tarafından yapılan bir başka çalışmada, katılımcılardan kendilerini tanıtacakları bir video kaseti hazırlamaları istenmiştir. Ardından birisinin kasetini izleyeceği ve onlara geri bildirimde bulunacakları söylenmiştir. Araştırmanın sonucunda geri bildirimin olumlu ya da tarafsız (sahte yorum) olmasına bakılmaksızın özgüven ve öz şefkat açısından katılımcıların yaşadığı duygular arasında farklar bulunmuştur. Özgüveni yüksek katılımcıların tarafsız geri bildirim aldıklarında üzülme eğilimi içerisinde olduğu görülmüştür. Öz şefkatli kişiler ise kendi olumlu ve olumsuz yanlarını daha iyi kabul ettikleri için yorumlardan daha az etkilenmişlerdir.
Öz şefkat, diğer boyutlarda da kişi için özgüvenden daha güçlü bir tampon sağlamaktadır. Öz saygısı yüksek olan insanların aksine, öz şefkatli insanların kendilerini başkalarıyla kıyaslama olasılığı oldukça azdır. Buna ek olarak, öz şefkatli insanların görüşlerinin katı olma eğilimi, özgüveni yüksek olanlardan daha az olduğu da bilinmektedir. Bu durumda en açık şekilde, benlik saygısının narsisizmle anlamlı bir ilişkisi mevcutken, öz şefkatin narsisizmle hiçbir ilgisi yoktur.
Araştırmalar, öz şefkatin, özgüvene göre daha fazla duygusal esneklik ve istikrar sağladığını göstermektedir. Ayrıca, öz saygıya göre daha az yoğun öz değerlendirme, ego savunuculuk ve öz geliştirme içermektedir. Bir diğer deyişle, öz şefkat sayesinde egonun ön plandan arka plana geçtiği söylenebilir. Öz şefkatli bireyler kendileri hakkında olumlu hisler yaşamak için başarılı olma veya başkalarından üstün olma ihtiyacı hissetmemektedirler.
Bunlara ek olarak, öz şefkat, bazı teorisyenler tarafından gösterilmiş olan ‘optimal’ veya ‘gerçek’ özgüvenin kilit bir kaynağı olabilir. Bu sağlıklı benlik saygısı, başarılı sonuçlara ve sosyal onaylara muhtaç hissetmeyen ya da başkalarından üstün olma zorunluluğu duymayan ve kararlı, koşulsuz öz değerlendirmelere dayanan bir kendini algılayış yoludur.
Kaynakça
- Neff, K. D. (2011), Self‐Compassion, Self‐Esteem, and Well‐Being. Social and Personality Psychology Compass, 5: 1-12
Bir önceki yazımız olan Yalancının Beden Dili başlıklı makalemizde beden dili ve yalan hakkında bilgiler verilmektedir.
