Yaşamın kaçınılmaz bir parçası olan stres, hem fizyolojik hem de psikolojik tepkilere neden olabilen tıbbı bir terimi tarif etmektedir. Stresin herkes üzerinde yarattığı etki farklılaşmaktadır ancak emin olduğumuz en kesin etki mekanizması kaygı ve sağlık sorunları yaratmasıdır.
Stresin fayda ve motivasyon sağlayan unutulmaması gereken bir yanı da vardır! Viyana Üniversitesinde Claus Lamm ve çalışma arkadaşları tarafından yapılan çalışmada akut stres ile birlikte kişilerin olumlu sosyal davranışlarında artışlar olduğu açıklanmıştır. Çalışmada gönüllü katılımcılara akut stres yaratacak uyaranlar verilmiş ve maruz kalınan stres ile sosyal davranışlar arasındaki ilişkiye Fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme yöntemiyle (fMRI) bakılmıştır. Beynimizde bulunan empati sinir ağındaki tepkilere bakılarak şu sonuçlara ulaşılmıştır:
- Akut stres ile birlikte kişiler daha fazla empati duygusu gösterirler.
- Akut stres ile birlikte kişiler yardım etmeye daha fazla eğilimli olurlar.
- Akut stres ile birlikte kişilerin duygusal tepkileri/reaksiyonları daha yoğundur.
Bunlara ek olarak uzmanlara göre stresin yoğunluk ve sıklığına bağlı olarak başka avantajları da vardır. Örneğin yoğunluğu fazla olmayan küçük doz stres kişilerin günlük yaşamda karşılaştıkları zorluklar ile başa çıkmalarına yardımcı olabilir ve problem çözme becerilerine katkıda bulunabilir. Gerçekleştirilmesi gereken görevlere ilişkin çaba sağlamayı ve hedefe ulaşmak için motive olmayı sağlar. Hatta belleğimizin gücünü bile arttırabilir!
Stres aynı zamanda hem bizler için hem de hayvanlar için Savaş ya da Kaç tepkisini üreten hayati bir uyarı sistemidir. Bu tepki ile birlikte beynimiz herhangi bir tehdit altında olduğunu algıladığında vücudumuzda epinefrin, norepinefrin ve kortizol gibi hormonal değişiklikler (artışlar) meydana gelir. Böylelikle duyularımız daha güçlü bir hale gelir, odaklanmamız artar ve fiziksel olarak gerçek bir tehdit altındayken kolaylıkla kaçabilir ve güvende olabiliriz. Son zamanlarda yapılan araştırmalar ile birlikte uzmanlar bazı streslerin bağışıklık sistemimizi güçlendirmeye yardımcı olabileceğini düşünmektedirler. Örneğin, orta düzey stres ile birlikte kişinin kalp atım hızı daha iyi bir hale gelebilmektedir. Ancak kişinin deneyimlediği stres kronik ise veya kişi travmatik bir geçmişe sahip ise stresin sağlık sistemi üzerinde negatif etki yaratacağı unutulmamalıdır.
https://www.sciencedaily.com/releases/2017/04/170411104758.htm
Tomova, J. Majdandžić, A. Hummer, C. Windischberger, M. Heinrichs, C. Lamm. Increased neural responses to empathy for pain might explain how acute stress increases prosociality. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 2016; nsw146 DOI: 10.1093/scan/nsw146
Bir önceki yazımız olan Stockholm Sendromu: Hayatta kalmak için bağlanmak başlıklı makalemizde bağlanma, kurban ve Stockholm sendromu hakkında bilgiler verilmektedir.
